Άγχος αποχωρισμού στα παιδιά: Τι είναι & πως να το διαχειριστούμε

Άγχος αποχωρισμού ονομάζεται το άγχος που βιώνουν τα παιδιά όταν καλούνται να αποχωριστούν τους γονείς τους ή κάποιο άλλο πρόσωπο φροντίδας. Είναι ένα σύνηθες φαινόμενο που μπορεί να πρωτοεμφανιστεί στον πρώτο χρόνο ζωής και να διαρκέσει μέχρι τα 4 χρόνια του παιδιού ή να διακοπεί και να επανεμφανιστεί γύρω στον 4ο χρόνο ζωής. Η ένταση και η διάρκεια διαφέρει αρκετά ανάμεσα σε διαφορετικά παιδιά.

Το άγχος αποχωρισμού είναι φυσιολογικό και με κατάλληλες τακτικές μπορεί να αντιμετωπιστεί. Όταν όμως διαρκεί περισσότερο από όσο θα έπρεπε, είναι πιο έντονο από το αναμενόμενο ή αντιμετωπίζετε με λάθος τακτικές από τη μεριά των γονιών, μπορεί να εξελιχθεί σε Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού.

Άγχος αποχωρισμού στα παιδιά: Τι είναι & πως να το διαχειριστούμε

Άγχος αποχωρισμού: τι είναι φυσιολογικό και τι θα πρέπει να μας προβληματίσει:

Αναμενόμενες Αντιδράσεις
  • Κλάμα
  • Ξεσπάσματα θυμού
  • Προσκόλληση
  • Κάποια ανησυχία όταν καλείται να αποχωριστεί τους γονείς

Τι θα πρέπει να μας Προβληματίσει - Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού:

  • Είναι πολύ έντονο
  • Επιμένει και διαρκεί για μήνες
  • Εμφανίζεται σε μια ευρεία γκάμα καταστάσεων
  • Παραμένει στα χρόνια του δημοτικού
  • Μειώνει τη συμμετοχή του παιδιού σε σημαντικές δραστηριότητες όπως το σχολείο, τις φιλίες του και το παιχνίδι
  • Το παιδί επικαλείται σωματικά συμπτώματα ή αρνείται να πάει σχολείο για να μην αποχωριστεί το γονιό
  • Το άγχος παραμένει παρά τη διαρκή προσπάθεια και τους κατάλληλους χειρισμούς των γονιών

Το άγχος αποχωρισμού του παιδιού προβληματίζει και στενοχωρεί τους γονείς οι οποίοι συχνά, μην ξέροντας πως να το χειριστούν, οδηγούνται σε στρατηγικές που δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Παρακάτω παρουσιάζονται μερικές συμβουλές για την αντιμετώπιση του φυσιολογικού άγχους αποχωρισμού:

Συμβουλές για τη Διαχείριση του Άγχους Αποχωρισμού

Πρώτα από όλα: Παραμείνετε υπομονετικοί και υποστηρικτικοί καθώς το παιδί δυσκολεύεται. Αποφύγετε τα αρνητικά σχόλια. Από την άλλη παραμείνετε σταθεροί στις πρακτικές σας, θέτοντας τα κατάλληλα όρια καθώς είναι ο μόνος τρόπος το παιδί να γίνει πιο ανεξάρτητο.


Αγαπημένος δεν είναι μόνο ένας: Είναι βοηθητικό το παιδί να νιώσει ότι υπάρχουν και άλλα άτομα διαθέσιμα στη ζωή του πέρα από τη μητέρα του. Εάν το παιδί έχει μάθει από όταν γεννήθηκε να είναι συνεχώς μαζί σας, είναι πιθανό να βιώσει έντονο άγχος μόλις κληθεί να σας αποχωριστεί. Ενθαρρύνετε/ Αφήστε το μπαμπά να έχει ενεργό ρόλο στο μεγάλωμα του παιδιού, κάνοντας πράγματα με το παιδί στα οποία δεν είστε παρούσα. Βάλτε σε αντίστοιχους ρόλους τη γιαγιά, τη νταντά ή οποίον ενήλικα εμπιστοσύνης έχετε στη διάθεση σας για βοήθεια.


Εξασκηθείτε στον αποχωρισμό: Αρχικά αφήστε το παιδί μόνο με κάποιο άτομο εμπιστοσύνης για μικρά χρονικά διαστήματα και σταδιακά για μεγαλύτερα. Τα μικρά και σταδιακά διαλείμματα από το βασικό πρόσωπο φροντίδας μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να ανεξαρτητοποιηθεί πιο ομαλά.


Άγχος Αποχωρισμού & Ύπνος: Το άγχος αποχωρισμού μπορεί να εμφανιστεί και όταν το παιδί καλείται να κοιμηθεί μόνο του. Συχνά τα παιδιά αντιδρούν όταν οι γονείς προσπαθούν να τα μάθουν να κοιμούνται στο δικό τους δωμάτιο. Η ανεξαρτητοποίηση στο θέμα του ύπνου είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα για την ανεξαρτητοποίηση του παιδιού και σε άλλες καταστάσεις.


Εξασκηθείτε στην ανεξαρτητοποίηση από το σπίτι: Τα παιδιά με άγχος αποχωρισμού τείνουν να ακολουθούν το γονέα μέσα στο σπίτι από το ένα δωμάτιο στο άλλο. Ενθαρρύνετε το παιδί να παίξει μόνο του ή να κάτσει μόνο του στο δωμάτιο του ενώ εσείς κάνετε κάτι άλλο και επιβραβεύστε την επιτυχία του. Αρχικά μπορείτε να ξεκινήσετε με μικρά χρονικά διαστήματα τα οποία σταδιακά θα αυξάνετε.


Βοηθητικές Φράσεις:Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού κάποιες φράσεις επιβεβαίωσης μπορούν να καταπραΰνουν το άγχος:

  • 1-3 χρονών επαναλάβετε στο παιδί τη φράση “Η μαμά θα γυρίσει μετά τη δουλειά. Όλα θα πάνε καλά”.
  • 3-5 χρονών βοηθήστε το παιδί να βρει μια φράση που θα λέει στον εαυτό του και θα το βοηθάει όταν του λείπετε πολύ π.χ. “Μπορώ να τα καταφέρω” ή “Η μαμά θα γυρίσει να με πάρει σε λίγο”.
  • 6 + χρονών ενθαρρύνετε μια πιο ρεαλιστική αντιμετώπιση όπως “Πόσο πιθανό είναι να με ξέχασε η μαμά;”, “Έχει ξεχάσει ποτέ να με πάρει από το σχολείο για να με ξεχάσει τώρα;”.

Μειώστε την αίσθηση του απρόβλεπτου: Αν το παιδί γνωρίζει τι να περιμένει από το σχολείο ή την εξωσχολική δραστηριότητα, είναι πιο πιθανό να είναι λιγότερο αγχωμένο και αρνητικό. Μειώστε την αίσθηση του απρόβλεπτου λέγοντας ιστοριούλες για το τι θα κάνει, τι θα μάθει, πείτε του ότι θα έχει κι άλλα παιδάκια εκεί, ότι θα παίξει, αν μπορείτε βρείτε το όνομα της δασκάλας... οτιδήποτε μπορεί να κάνει ένα άγνωστο πλαίσιο πιο οικείο εκ' των προτέρων.


Στοχεύστε στη σταθερότητα: αν το παιδί αλλάζει συχνά σχολεία, νταντά, δασκάλους είναι πιθανό να δυσκολευτεί να νιώσει άνετα κάπου χωρίς εσάς. Στοχεύστε στη σταθερότητα και στην προβλεψιμότητα.


Μειώστε τις πηγές φoβιών: το παιδί είναι πιο πιθανό να μην φοβάται αν τα προγράμματα που παρακολουθεί στην τηλεόραση είναι κατάλληλα για την ηλικία του.


Μιλήστε για τα συναισθήματα: μιλήστε με το παιδί για το τι έγινε όταν ήταν μόνο του: Tι έκανε, πως ένιωσε, τι θα μπορούσε να κάνει για να νιώσει καλύτερα.


Το Αντίο: Φτιάξτε ένα προσωπικό αντίο που θα μοιράζεστε με το παιδί σαν τελετουργία και θα σηματοδοτεί ότι τώρα φεύγετε.

Φύγετε ήσυχα: όταν έρθει η ώρα, πείτε στο παιδί σας ότι θα φύγετε, πότε θα επιστρέψετε για να το πάρετε και φύγετε ήρεμα χωρίς αναβολές και χωρίς να το κάνετε μεγάλο θέμα.

Προσπαθήστε να μην ενδώσετε: Αν το παιδί αρχίσει να κλαίει και εσείς γυρίσετε πίσω, το πάρετε μαζί σας και πείτε θα ξανάρθουμε αύριο, του μαθαίνετε να κλαίει και αύριο γιατί έτσι θα απαλλαγεί... Βεβαιώστε τον με ένα χαμόγελο και μια γλυκιά κουβέντα ότι όλα θα πάνε καλά, πείτε του πότε θα επιστρέψετε και αποχωρίστε. Θέτοντας κατάλληλα, σταθερά όρια θα βοηθήσετε την προσαρμογή του.

Εάν η ένταση του άγχους αποχωρισμού είναι μεγάλη για το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού και αν τα συμπτώματα επιμένουν για περισσότερο από 1 μήνα, παρά τις προσπάθειες και τους κατάλληλους χειρισμούς σας, θα ήταν χρήσιμο να αναζητήσετε τη συμβουλή ψυχολόγου.


Κορίνα Σκουλούδη ασπρόμαυρο

Σκουλούδη Κορίνα
Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος (MSc)


Περισσότερα Άρθρα
Διαβάστε Ακόμα